De Waardendriehoek: het afwegingskader om maatwerk te legitimeren

Het maken van een goede afweging wordt ook wel legitimeren genoemd. Om maatwerk van willekeur te onderscheiden is het belangrijk dit legitimeren goed te doen. In de Doorbraakmethode gebruiken we daar De Waardendriehoek voor.

Als professional wil je kunnen uitleggen waarom de ene inwoner een voorziening wel krijgt en de andere niet. Het onderbouwen van de uitzondering, de doorbraak, gebeurt door de afweging uit te werken in het doorbraakplan. Voor deze uitwerking hebben we een afwegingskader gemaakt: de Waardendriehoek. Daarin staan drie waarden centraal: betrokkenheid, legitimiteit en rendement. De Waardendriehoek verbindt deze drie waarden met elkaar en vormt het afwegingskader voor maatwerk die het Instituut voor Publieke Waarden gebruikt.

Waardendriehoek

Het afwegingskader om maatwerk te onderbouwen.

Betrokkenheid, Legitimiteit en Rendement

Betrokkenheid gaat over de vraag of de doorbraak de betrokkenheid van het huishouden zelf versterkt. Krijgt de inwoner hierdoor weer meer grip op het leven? Legitimiteit gaat over de vraag of het maatwerk binnen de regels past. En of we niks doen wat tegen de wet is. Rendement gaat over de kosten en de baten van de doorbraak. Welke maatschappelijke kosten zijn we nu kwijt aan de inwoner? Wat kost het als we niks doen? En wat kost onze maatwerkoplossing? 

Deze drie waarden hebben we niet voor niks gekozen. Ze zijn het antwoord op reacties die we terugkregen wanneer we een uitzondering probeerden te regelen voor een inwoner. ‘En wat doet die inwoner daar dan zelf aan?’. ‘Dat mag helemaal niet van de wet!’. ‘En wie gaat dat betalen?’ Dat brengen we zorgvuldig in kaart. Om gelegitimeerd te kunnen zeggen: wij vinden het verantwoord om in dit specifieke geval een uitzondering te maken. De Waardendriehoek gaat dus ook niet over het hele plan, maar alleen over de uitzondering die je wilt maken. De doorbraak. Is die gerechtvaardigd?

Gezond verstand

Geen van de drie waarden is belangrijker dan de andere. Ook is geen enkele waarde absoluut. Het is dus niet de vraag of een oplossing wel of niet binnen de regels past, of die wel of niet te betalen is, of dat het huishouden wel of niet betrokken is. Het gaat over de mate van betrokkenheid, de hoogte van de kosten en in hoeverre de oplossing binnen de regels past. Dit maakt het mogelijk om een afweging te maken. Die afweging kan ook negatief uitvallen: we vinden een uitzondering hier niet gelegitimeerd. Maar meestal, als jouw gezond verstand zegt dat dit terecht is, dan is dit vanuit betrokkenheid, legitimiteit en rendement te rechtvaardigen.