Betrokkenheid: de kern van de maatwerkgedachte

In de waarde Betrokkenheid uit de Waardendriehoek komt de kern van de maatwerkgedachte tot uiting: de mate waarin de inwoner zelf aan het roer staat bij het realiseren van een oplossing. Tegelijk is betrokkenheid geen voorwaarde om toegang te krijgen tot maatwerk.

Onze verzorgingsstaat was ooit bedoeld om mensen van de wieg tot het graf te verzorgen, maar daar wil de samenleving in toenemende mate vanaf. Enerzijds willen mensen zelf niet te afhankelijk zijn van de overheid, anderzijds willen ook bestuurders en politici dat mensen die hulp nodig hebben minder afhankelijk worden van overheidssteun. Mensen moeten zelf met behulp van hun familie, vrienden en buurt hun eigen leven inrichten.

De waarde Betrokkenheid in de Waardendriehoek staat voor de mate waarin iemand zelfstandig of met hulp van zijn omgeving z’n eigen leven in kan richten. Deze waarde nemen we mee in het onderbouwen van maatwerk, samen met de waarden Legitimiteit en Rendement.  

De Waardendriehoek

Het afwegingskader om maatwerk te onderbouwen. Betrokkenheid is één van de drie waarden.

Meer grip op het leven

In de waarde Betrokkenheid komt de kern van de maatwerkgedachte tot uiting: op welke manier is het huishouden zelf meer betrokken? Dat is voor ieder huishouden anders. Voor het ene huishouden is betrokkenheid bij het maken van hun eigen doorbraakplan al grote winst. Voor een ander zit de waarde in meer betrokkenheid bij de opvoeding van de kinderen. Maar betrokkenheid kan ook betekenen dat mensen minder overlast in de straat veroorzaken of gemotiveerd zijn met hun schulden aan de slag te gaan.

Betrokkenheid slaat op betrokkenheid van het gezin na het plan. Als we de doorbraak realiseren, wat gebeurt er dan waardoor de inwoner zelf weer meer grip krijgt op het leven? Die betrokkenheid is een hypothese. Je voorspelt hoe iemand tot rust gaat komen, gemotiveerd raakt en zelf een grotere rol kan spelen bij de oplossing van zijn eigen problemen.

Bestaanszekerheid eerst

Die betrokkenheid is geen voorwaarde om toegang te krijgen tot maatwerk. Het is zelfs andersom: de doorbraak is een voorwaarde om de waarde Betrokkenheid te vergroten. Als wij de doorbraak realiseren, wat doet de inwoner dan om meer grip te krijgen op het eigen leven?

Daarmee verschilt maatwerk van standaard toegangseisen. Voor toegang tot schuldhulpverlening moeten mensen eerst laten zien dat ze gemotiveerd zijn, pas dan krijgen ze toegang. Met het doorbraakplan draai je die redenering om. Je creëert de voorwaarden waaronder iemand meer betrokkenheid kan ontwikkelen. Met maatwerk brengen we eerst de basis, ook wel bestaanszekerheid genoemd, op orde. Mensen hebben rust, een dak boven hun hoofd en inkomen nodig. Pas dan kunnen ze zich (indien nodig met hulp) verder ontwikkelen.

Alleen het plan kan falen

Tot slot is het belangrijk vast te stellen dat betrokkenheid in veel doorbraakplannen trial-and-error is. Maatwerk maak je voor mensen met veel problemen. Voor mensen waarvan je zeker weet dat het huidige plan geen oplossing biedt. Mogelijk geeft de maatwerkoplossing een betere, meer betrokken toekomst. Maar als het plan niet werkt moet er een nieuw plan komen. Dan moet je nieuwe voorwaarden scheppen. Dan heeft slechts het plan gefaald, niet de betrokkenheid van het huishouden.